Wystąpienie przed Ambasadorem Szwajcarii
Wystąpienie na spotkaniu z Ambasadorem Szwajcarii
w Starostwie Ciechanów
Witam Pana Ambasadora z małżonką, Pana Posła, Panów Starostów i wszystkich obecnych – w imieniu środowiska kultury powiatu ciechanowskiego.
Zacznę od kilku słów historii. Warto, bo Ziemia Ciechanowska jest jedną z najstarszych w regionie Mazowsze, a kultura zawsze ściśle wiąże się z historią.
Pierwsze ślady osadnictwa Ziemi Ciechanowskiej pochodzą z VII wieku, a prawie 1000 lat temu pierwsze państwo plemienne z tego terenu zostało włączone do monarchii książąt mazowieckich, którzy należeli do Piastów, pierwszych władców Polski. Ziemia Ciechanowska jest więc ziemią książęcą.
Słynęła zawsze z niezależności i odgrywała dużą rolę w dziejach kraju. Przez 24 lata (1471-1495) była nawet odrębnym księstwem, które prowadziło własną politykę zagraniczną. Wraz ze śmiercią ostatniego z książąt mazowieckich została włączona wraz z całym Mazowszem, w 1526 roku (jako ostatnim regionem z ziem polskich), do wspólnego państwa polskiego (Korony).
Ziemia Ciechanowska rozwijała się świetnie do XVII wieku, do czasu wojen szwedzkich. Szwedzi najechali Płn. Mazowsze w 1657 i 1708 roku, potem przyszły zarazy, pożary, rozbiory państwa przez ościennych sąsiadów. Jednak jeszcze w 1793 roku, przed ostatnim rozbiorem Polski, Ciechanów został stolicą jednego z 10 ówczesnych województw ówczesnej Rzeczypospolitej – niestety, dalsze jego funkcjonowanie uniemożliwiła całkowita utrata państwowości. Ziemia Ciechanowska przeżyła kolejno: 123 lata niewoli pod zaborem rosyjskim, kilka powstań narodowych w walce o niepodległość, kampanię napoleońską, a w XX wieku dwie wojny światowe.
Potem był krótki, bo zaledwie 20-letni czas odrodzonej wolnej Polski w okresie międzywojennym (1918-1939), kiedy to najdłużej (przez 13 lat) rządził prezydent Ignacy Mościcki – na tej ziemi urodzony, znany również w Szwajcarii prof. chemii Ignacy Mościcki. Po II wojnie światowej – tak jak w całym bloku sowieckim – panował w Polsce przez pół wieku komunizm. Ale to w tym okresie, w latach 1975-1999, Ciechanów ponownie pełnił funkcję stolicy województwa. Obecnie, mimo utraty stołeczności, stolica Płn. Mazowsza i region rozwijają się prężnie, szczególnie po 1989 roku, kiedy wyzwoliliśmy się spod komunizmu.
Dzięki długim dziejom Ziemia Ciechanowska ma duże walory kulturowe i bogate dziedzictwo. Najwspanialszą pamiątką po czasach Piastów jest Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie – gotycka budowla z XIV wieku, dziś Muzeum. Drugą ważną pamiątką w Ciechanowie po pierwszych władcach jest stojący na historycznym wzgórzu farnym Kościół Farny, też gotycki, z XIV wieku, bogaty historycznie (z nagrobkiem rycerskim z XV wieku, licznymi tablicami pamiątkowymi, sztandarami, itp.). Ale zabytkowych kościołów, także drewnianych, czy poklasztornych, mamy na Płn. Mazowszu kilkadziesiąt.
Skoro w Ciechanowie był Zamek, to byli i rycerze, którzy w ciągu stuleci musieli bronić niepodległości tej ziemi (od najazdów sąsiadujących Prusów, Krzyżaków, Jaćwingów i innych). Otrzymywali za to nadania ziemskie i herby szlacheckie, stąd Ziemia Ciechanowska jest ziemią szlachecką. Mimo zniszczeń wojennych i komunistycznych zachowało się tutaj wiele dawnych pałaców i dworków szlacheckich z parkami – jeden z takich zespołów pałacowo-parkowych zobaczą dziś Państwo w Opinogórze (mieści się tam jedyne w Polsce Muzeum Romantyzmu).
Tradycje szlacheckie tej Ziemi sprawiły, że mamy w Ciechanowie, też jedyne w kraju, Muzeum Szlachty Mazowieckiej. Ze szlachty wywodził się też urodzony niedaleko stąd, w Mierzanowie, prezydent przedwojennej Polski – stąd Ziemia Ciechanowska jest też ziemią prezydencką.
Poza Ignacym Mościckim z Ziemią Ciechanowską związanych jest wiele innych sławnych postaci, m.in. zaprzyjaźniona z Ignacym Mościckim słynna odkrywczyni radu, polonu i promieniotwórczości, najsłynniejsza kobieta świata, Maria Skłodowska-Curie, która przez prawie cztery lata mieszkała i pracowała w jednym z pobliskich dworów szlacheckich jako nauczycielka domowa (zarabiała na studia w Paryżu).
Tworzyło też w tym regionie wielu pisarzy, stąd Ziemia Ciechanowska jest niezwykle literacka: Zygmunt Krasiński (spoczywa w rodzinnej Opinogórze), Aleksander Świętochowski (Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie z pamiątkami po nim i grób), Maria Konopnicka (ma w Ciechanowie dwa pomniki, park, ulicę, szkołę, pasaż, jest patronką kultury), Henryk Sienkiewicz (umiejscowił część akcji „Krzyżaków” na Płn. Mazowszu, w tym walki na Zamku w Ciechanowie), Stefan Żeromski (Szulmierz) – większość z nich bywała i pisała także w Szwajcarii. Ziemia ta wydała na świat również dwóch sławnych w Europie artystów rzeźbiarzy: Bolesława Biegasa i Henryka Kunę, a także wielu zasłużonych historyków, polityków, lekarzy, przedsiębiorców.
Bogate dziedzictwo kulturowe Ziemi Ciechanowskiej pielęgnują obecnie w naszym powiecie liczne instytucje: cała sieć domów kultury i bibliotek, trzy muzea, liczne towarzystwa kultury i organizacje pozarządowe, zespoły artystyczne, chóry, indywidualni twórcy, a także prawie 110 różnego typu szkół (w tym 6 uczelni wyższych lub ich filii). Na terenie powiatu odbywa się wiele ciekawych imprez, także o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym: koncertów, festiwali, spotkań literackich, spektakli teatralnych i tanecznych, wernisaży, plenerów, konkursów, turniejów rycerskich, widowisk historycznych, konferencji naukowych.
Na przykład Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki im. Marii Konopnickiej w Ciechanowie, którym kieruję, przygotowuje obecnie duży, trwający tydzień (2-8 lipca) już XXI z kolei festiwal folklorystyczny KUPALNOCKA, z udziałem zespołów ludowych z różnych krańców świata – jednego z nich, Ludowy Artystyczny Zespół „Ciechanów”, Pan Ambasador i goście będą mogli poznać dziś w Opinogórze. Nigdy na naszej KUPALNOCCE nie wystąpił jeszcze żaden zespół ze Szwajcarii – zapraszam więc do współpracy!
Życzę wielu pięknych wrażeń z pobytu na bogatej kulturowo, książęcej, szlacheckiej, prezydenckiej, literackiej, także bardzo gościnnej Ziemi Ciechanowskiej. Ziemia ta słynie bowiem także z tradycji kulinarnych – na przykład w ubiegłym tygodniu doroczny konkurs na smakołyki Mazowsza „O LAUR MARSZAŁKA” wygrała podsuszana kiełbasa i porzeczkowa nalewka z powiatu ciechanowskiego!
Dziękuje bardzo!
TERESA KACZOROWSKA
(Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki im. Marii Konopnickiej w Ciechanowie)
Ciechanów, 20 czerwca 2012
