Obrona Doktoratu
Doktorat reporterki Polonii
W czwartek, 31 maja 2007, Teresa Kaczorowska (po cyklu jej reportaży nt. emigracji polskiej nazywana reporterką Polonii) obroniła w Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora na Wydziale Historycznym w Pułtusku rozprawę doktorską, otrzymując tytuł doktora nauk humanistycznych z zakresu historii. Tytuł jej pracy dotyczy Polonii amerykańskiej i brzmi: „Mieczysław Haiman (1888-1949) – historyk i działacz Polonii amerykańskiej”. Promotorem rozprawy: prof. Izabella Rusinowa (Uniwersytet Warszawski); a recenzenci to: prof. Jolanta Daszyńska (Uniwersytet Łódzki), prof. Krzysztof Michałek (Unwersytet Warszawski) i prof. Romuald Turkowski (Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku).
Z recenzji prof. nadzw. dr hab. Jolanty Daszyńskiej (Uniwersytet Łódzki):
„Praca składa się ze wstępu, czternastu rozdziałów, zakończenia, bibliografii i aneksów. Liczy 532 strony tekstu i 70 aneksów, w tym 41 stron fotografii (…) Doktorantka wykazała się starannością zarówno w zbieraniu materiałów, jak ich zaprezentowaniu. Podobnie, jak niegdyś Mieczysław Haiman, penetrowała amerykańskie, polskie oraz inne archiwa i biblioteki, poszukując informacji na temat bohatera swej dysertacji. Praca napisana jest bardzo dobrym językiem. Prezentowany wykład jest ciekawy, rozbudowany, zawierający wiele analiz, przemyśleń i wniosków czy refleksji (…)”.
Prof. dr hab. Krzysztof Michałek (Uniwersytet Warszawski):
„(…) O wysokiej jakości tej pracy świadczy zasługujący na uznanie poziom kultury językowej Autorki. Używany przez nią język jest komunikatywny, a zarazem plastyczny i urozmaicony. Duża liczba cytatów wprowadzonych do tekstu głównego czyni cały przekaz nie tylko czytelnym w sensie naukowym, ale po prostu ciekawym. Utrzymanie zainteresowania tekstem nie jest zaś łatwe biorąc pod uwagę obszerną objętość rozprawy. Autorce udało się zatem połączyć bardzo trudne do pogodzenia dwa elementy – wymogi przekazu naukowego i biegłości literackiej (…).”
Prof. dr hab. Romuald Turkowski (Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora w
Pułtusku):
„(….) Biografia to zawsze wielkie wyzwanie dla badacza i dlatego trzeba z pełną aprobatą wyrazić się o tak sformułowanym i wykonanym zadaniu badawczym (…) Doktorantka przeprowadziła imponującą kwerendę archiwalną, godną polecenia każdemu doktorantowi. Podkreślić należy w tym miejscu fakt wielomiesięcznej zapewne obecności doktorantki w Stanach Zjednoczonych (…) Przeglądając imponujący spis źródeł skontastowałem, że doktorantka odwiedziła aż 17 archiwów i przebadała 58 zespołów archiwalnych (…) W sumie praca napisana przez panią mgr Teresę Kaczorowską jest na pewno ważnym przedsięwzięciem naukowym godnym opublikowania (…)”.
Z „Autoreferatu” wygłoszonego przez Teresę Kaczorowską podczas obrony jej rozprawy 31 maja 2007:
Moja dysertacja jest pierwszą biografią Mieczysława Haimana (1888-1949) – zapomnianego poety i dziennikarza, aktywnego członka Sokolstwa Polskiego w Ameryce, pisarza i historyka Polonii amerykańskiej, tłumacza i działacza emigracyjnego w USA, kolekcjonera archiwisty i bibliotekarza, organizatora oraz pierwszego kustosza Muzeum Polskie w Ameryce (The Polish Museum of America in Chicago, MPA).
Haiman zasłynął przede wszystkim jako pionier badań historycznych na temat wychodźstwa polskiego Ameryki Północnej (od okresu kolonialnego, począwszy od 1608 r. do XIX i XX w.). Badaniu i opisywaniu chlubnej przeszłości polskiej w Ameryce poświęcił niemal całe zawodowe życie. W swoich pracach (ustaliłam w sumie 159 tytułów) ogłaszał jako pierwszy – w j. polskim i j. angielskim – wyniki badań: o Polakach osiedlających się i działających w różnych stanach USA (w Wirginii, Kentucky, Teksasie, Nowym Jorku, Kaliforni, Pensylwanii, Illionois), o udziale rodaków w wojnach amerykańskich (niepodległościowej, secesyjnej, z Meksykiem, czy z Anglią). Badania te prowadził samodzielnie i niezależnie, w bibliotekach i archiwach Stanów Zjednoczonych.
Drugim wielkim dziełem Haimana jest zorganizowanie Archiwum i Muzeum Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego w Chicago (dziś MPA). Stworzył on je od podstaw, jako pierwszy kustosz tej instytucji, powołany w 1935 r. przez ZPRK. Zorganizował ją praktycznie z niczego, przekazując na początek swoją kolekcję książek i archiwaliów. W stworzeniu Muzeum i Archiwum pomógł przede wszystkim jego duży autorytet jako badacza przeszłości polskiej w Ameryce, i idąca za tym hojna reakcja Polonii na jego apele o dary. Haiman kierował MPA przez 14 lat, począwszy od jego powołania w 1935 r., aż do swojej śmierci 15 stycznia 1949 r.
To w Muzeum, przy 1331 Milwaukee w Chicago, dzięki wysiłkom Haimana i jego współpracy z prezesem ZPRK Józefem Kanią, powstało Polskie Towarzystwo Historyczno-Muzealne (w 1938 r.), a 1 grudnia 1942 r. – dzięki współpracy z prof. Oskarem Haleckim – najważniejsza do dziś organizacja zajmująca się badaniami nad emigracją polską w Stanach Zjednoczonych – Polsko-Amerykańskie Towarzystwo Historyczne (Polish American Historical Association, PAHA).
Obydwiema organizacjami kierował Haiman aż do śmierci – jako prezes. W tym samym gmachu ZPRK, w 1944 r., powstawał również pierwszy periodyk PAHA – „Polish American Studies” oraz roczniki „Annals of the Polish R. C. Union Archives and Museum”, które Haiman redagował. Muzeum Polskie w Ameryce (The Polish Museum of America) funkcjonuje do dziś, podobnie jak Polish American Historical Association, wydawane są „Polish American Studies”, tylko ich twórca jest zapominany (…)”.
