Ciechanowskie Zeszyty Literackie Nr 9, „Żeromski na salonach”, Związek Literatów Polskich, Ciechanów 2007 – wersja PDF (77,1 mb)
Od redakcji
Kiedy piszę te słowa, 120 lat wcześniej – dokładnie od 15 lipca do 26 sierpnia 1887 r. – w podciechanowskim Szulmierzu przebywał Stefan Żeromski. Ten duży majątek, do którego należało kilka okolicznych wsi, liczył wówczas 2068 morgów, w tym 720 lasu. W Szulmierzu stał już nowy dwór Cyprysińskich, wybudowany w 1874 r., w którym trzy lata później, ubogi pisarz, jako korepetytor dzieci tej rodziny – zamieszkał w pokoju z tarasem na pierwszym piętrze.
Cały swój pobyt, przeżycia i spostrzeżenia opisał potem w swoich Dziennikach (tomiku 9/XIV), gdzie znalazły się zarówno refleksje dotyczące dworu, jego mieszkańców i gości, ale także opisy bliższej i dalszej okolicy oraz przyrody. Okres ten odbił się również w innych utworach niedoszłego noblisty, a mieszkańcy starają się o nim pamiętać.
I właśnie 120. rocznica pobytu Stefana Żeromskiego na Ziemi Ciechanowskiej, w końcu założyciela Związku Zawodowego Literatów Polskich w 1910 r., sprawiła, że postanowiliśmy tegoroczny nasz periodyk poświęcić w dużej mierze temu pisarzowi. Czynimy to w kilku interesujących tekstach pierwszej części naszego pisma.
Jego czas w Szulmierzu szczegółowo opisuje znawczyni tematu Barbara Bielasta, młodość – Ewa Stangrodzka, która odwiedziła rodzinne strony pisarza na Kielecczyźnie, zaś lata późniejsze – przypomina Maria Panek, kustosz Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie (zaprosiliśmy ją do Ciechanowa z referatem na promocję tego Zeszytu, 10 października 2007, w Szulmierzu).
Natomiast ciekawy esej, analizujący twórczość tego wciąż współczesnego pisarza „wielkiego moralnego niepokoju”, prezentuje w tym numerze Andrzej Zaniewski, który podziwia twórczość Żeromskiego, odpiera zarzuty krytyków, nie zgadzając się na pomówienia, kłamstwa, nieżyczliwe interpretowanie jego tekstów i fałszowanie biografii.
Dzisiejszy wiceprezes ZG ZLP w Warszawie uważa autora Ludzi bezdomnych za pisarza niedocenionego, pokrzywdzonego przez los i nie zgadza się na obecne jego zapomnienie oraz przygniecenie kamieniem Syzyfa.
Pobyt Stefana Żeromskiego na Ziemi Ciechanowskiej upamiętnili również poeci, stąd zamieszczamy wiersze nieżyjących już Stefana Gołębiowskiego i Teodora Leonarda Młynarskiego oraz miejscowego nauczyciela Witolda Adama Rosołowskiego.
Bardzo ciekawe są też dwa końcowe teksty tej części periodyku: Marii Wojciechowicz z Polskich Nagrań w Warszawie – o losach nagrania z głosem Żeromskiego (ma zaprezentować je podczas promocji), i Piotra Kaszubowskiego z Muzeum Historycznego w Przasnyszu – o pochodzącym z powiatu przasnyskiego Kazimierzu Chełchowskim, lekarzu rodziny Żeromskich, mieszkających w Nałęczowie.
Poza podążaniem śladami Żeromskiego, zapraszam Czytelników na Strony nasze, gdzie jak zwykle publikujemy dowolne utwory członków Ciechanowskiego Oddziału ZLP; oraz na Strony gościnne, ażeby poznać dokonania współczesnych autorów z róznych zakątków kraju oraz zza granicy, m.in. Ernesta Brylla z Warszawy, dwóch młodych poetów z Hiszpanii: Angela Gomeza Espady i Juana de Dios Garcii, Adama Lizakowskiego z USA, Iwana Suchiwanowa z Bułgarii, Montri Umavijaniego z Tajlandii i Konrada Sutarskiego z Węgier.
W Zeszytach nadal przewija się tematyka dotykająca Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, jako plon kontynuowanych od 2005 r. przez CO ZLP Międzynarodowych Dni M. K. Sarbiewksiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza”.
Jest to tekst Józefa Plessa pt. Sarbiewski w Niemczech w XVII-XXI wieku, w którym niemiecki autor sprawdził jak wygląda stan badań nad „polskim Horacym” w jego kraju, oraz prof. Zdzisława Jakuba Lichańskiego, który podjął rozważania czy Maciej Kazimierz Sarbiewski jest wciąż poetą współczesnym. Natomiast w rozdziale Laureaci naszych konkursów literackich prezentujemy poezję i prozę nagrodzoną w trzech ostatnich edycjach ogólnopolskich konkursów, które współorganizujemy: „O Laur Opina” (Ciechanów-Opinogóra), „O Laur Posła Prawdy” (Gołotczyzna) i „O Laur Sarbiewskiego” (Płońsk).
W ten sposób możemy zaprezentować Czytelnikom dziewięciu autorów z terenu całego kraju, a jedna z nich, Mira Niewińska, tegoroczna laureatka III Ogólnopolskiego Konkursu Poezji „O Laur Sarbiewskiego”, mieszka w Paryżu we Francji.
W rozdziale Recenzje, krytyka literacka publikujemy opinie o nowo wydanych trzech książkach naszych członków, autorstwa znanych recenzentów: Zdzisława Tadeusza Łączkowskiego i Stefana Jurkowskiego z Warszawy oraz Wojciecha Wierzewskiego ze Stanów Zjednoczonych. Zamieściliśmy również recenzje na temat nowo wydanych książek pisarzy spoza CO ZLP: Ryszarda Tarwackiego z Jońca oraz Lajosa Szakolczay’ego z Budapesztu.
Natomiast w ostatnim rozdziale Wydarzenia, kronika staraliśmy się odnotować najważniejsze wydarzenia z działalności Ciechanowskiego Oddziału ZLP oraz udziału jego członków w szeroko pojętym życiu literackim w regionie, kraju i poza jego granicami.
W sumie w tegorocznym zeszycie Żeromski na salonach prozę i poezję prezentuje prawie 50 autorów, w tym 10 autorów spoza kraju. Mam więc nadzieję, że dziewiąty numer Ciechanowskich Zeszytów Literackich, Państwa zaciekawi. Przy okazji wspomnę, że Oddział ZLP w Ciechanowie należy do najmłodszych w Polsce; powstał w październiku 1997 r., jako 19. w kraju (obecnie jest 22).
Jego pierwsi członkowie to: Janina Boniakowska, Alfred Borkowski, Teresa Kaczorowska, Stanisław Kęsik i Grzegorz Roszko. Stopniowo nasze grono powiększa się, obecnie liczymy już 16 członków (z północnego Mazowsza), a właściwie 19, gdyż mamy również troje członków honorowych (Józefa Plessa z Niemiec, Jerzego Stanisława Czajkowskiego z Warszawy i Janinę Wołosiecką-Al.-Koni ze Lwowa).
Dziękujemy wszystkim Autorom za utwory, Prezydentowi Ciechanowa, Marszałkowi Mazowsza i Staroście Ciechanowskiemu za pomoc finansową, a drukarzom i księgarzom za współpracę. Dzięki wspólnemu wysiłkowi, stworzone w 1999 r. przez ciechanowski Oddział Związku Literatów Polskich, pismo rozrasta się, umacnia, może prezentować różnych autorów i najnowsze trendy w literaturze, a także przekazywać głos z romantycznej, literackiej i bogatej kulturowo Ziemi Ciechanowskiej.
Mam nadzieję, że wydane akurat na jubileusz 10-lecia naszego oddziału ZLP pismo, odbiorą Państwo z zainteresowaniem i przyjemnością.
Teresa Kaczorowska
SPIS TREŚCI
OD REDAKCJI – 3
ŻEROMSKI NA SALONACH
BARBARA BIELASTA (Ciechanów)
Żeromski w salonach Szulmierza – 9
STEFAN GOŁĘBIOWSKI (1900-1991 )
Odwiedziny Żeromskiego – 24
TEODOR LEONARD MŁYNARSKI (1906-1978 )
Dąb Żeromskiego -27
EWA STANGRODZKA (Ciechanów)
Żeromszczyzna – śladami młodości -28
MARIA MIRONOWICZ-PANEK (Nałęczów)
Stefan Żeromski w Nałęczowie -34
ANDRZEJ ZANIEWSKI (Warszawa)
Przygnieciony kamieniem Syzyfa – 50
WITOLD ADAM ROSOŁOWSKI (Ciechanów)
zachodnim obrazem dworku umazana historia – 65
dziedziczki i dziedzica scheda uderzona chmurą – 66
opis wywarem podworskim – 67
MARIA WOJCIECHOWICZ (Warszawa)
Stefan Żeromski akustycznie – 69
PIOTR KASZUBOWSKI Przasnysz)
Kazimierz Chełchowski – szkic do portretu – 72
STRONY NASZE
ZENONA CIEŚLAK-SZYMANIK (Ciechanów)
Na zakręcie – 79
Milczące gwiazdy – 79
Norwid – 80
JERZY STANISŁAW CZAJKOWSKI (Warszawa)
Krzyk – 81
Wielkanoc na Zagumiennej – 81 Idąc – 82
GRAŻYNA GZARA (Bydgoszcz–Chicago)
Wierna przyjaciółka -84
Czas i miejsce – 84
Tryptyk – 85
TERESA KACZOROWSKA (Ciechanów)
Z Janem Pawłem II w Ciechocinku (Tryptyk)- 87
Z odczytem w Paryżu – 92 STANISŁAW KĘSIK (Ciechanów)
Stagnacja – 99
Przez pamięć – 99
JÓZEF PLESS (Lubeka, Niemcy)
Sarbiewski w Niemczech w XVII-XXI wieku – 101
GRZEGORZ ROSZKO (Ciechanów)
Snuje się baśń – 116
Ręce -116
Dwie figury – 117
STRONY GOŚCINNE
ERNEST BRYLL (Warszawa)
Aniele mych pradziadów – 121
Sarmacki – 122
Bądźmy dla siebie bliscy bo nas rozdzielają – 122
ÁNGEL GÓMEZ ESPADA (Hiszpania)
Niebiańska firma przesyłkowa -124
Długotrwała wolność – 124
Sztance wojny – 124
JUAN DE DIOS GARCÍA (Hiszpania)
Metamorfozy – 126
Autoportret – 126
Czekając na nic – 127
JAKUB Z. LICHAŃSKI (Warszawa)
Maciej Kazimierz Sarbiewski – nasz współczesny – 128
ADAM LIZAKOWSKI (Chicago, USA)
Wiedeń 2006 – 138
Florencja – 139
IWAN SUCHIWANOW (Burgas, Bługaria)
Cisza – 141
KONRAD SUTARSKI (Budapeszt, Węgry)
Co to za kraj – 143
* * * Kiedy zmarł ostatni starzec … – 144
Kapliczki – 145
MONTRI UMAVIJANI ( 1941-2006)
Sen – 146
W lesie – 146
Winogrona – 146
Kraków – 146
Conrad 147
Spacer po mieście – 147
Kraków – 147
Auschwitz – 147
W Muzeum Romantyzmu – 147
Pomnik – 148
BOGUSŁAW WITOLD ZAKRZEWSKI (Warszawa)
Tajski poeta na Ziemi Ciechanowskiej – 149
LUCJAN ZUZIA (Kraków) Twórczość Kraszewskiego po spotkaniu z Balzakiem – 152
LAUREACI NASZYCH KONKURSÓW LITERACKICH
KRZYSZTOF KONOPA (Zamość) Sonet V – 161
LECH GRALA (Płock)
Moszek Tyrman – 162
AGATA CHMIEL (Zagórzyce Dworskie)
apokryf z boku sceny – 164
LIDIA IZABELLA LACHOWSKA (Przewodowo Parcele, gm. Pułtusk)
Marta Laur Opina – 165
MAREK JANUSZ PIOTROWSKI (Warszawa)
Faktura nowego dworu -167 URSZULA KOPEĆ (Majdan Królewski)
ceną słów jest nasz los – 169
MIROSŁAWA NIEWIŃSKA (Francja)
Sara – 170
RAFAŁ JAWORSKI (Tychy)
Apostrofa do Macieja K. Sarbiewskiego SJ – 171
JURATA BOGNA SERAFIŃSKA (Warszawa)
Mazowiecki Horacy – 173
JOANNA KAPCZYŃSKA (Szwejki pow. Ciechanów)
Wykonało się – 174
CZESŁAW MIROSŁAW SZCZEPNIAK (Warszawa)
Na skrzydełkach jaskółek – 177
RECENZJE, KRYTYKA LITERACKA, OPINIE
ZDZISŁAW TADEUSZ ŁĄCZKOWSKI (Warszawa)
Młodości, ty ponad zamiary – 183
STEFAN JURKOWSKI (Warszawa)
Poezja głodu poznania – 188 WOJCIECH A. WIERZEWSKI (Chicago, USA )
Dzieci katyńskiej masakry – 192
RYSZARD TARWACKI (Joniec)
Nowy głos w tym śpiewie – 196
LAJOS SZAKOLCZAY (Budapeszt, Węgry)
Poezja Konrada Sutarskiego – 201
KRONIKA
EWA STANGRODZKA (Ciechanów)Poeci wciąż tu powracają – 207
TERESA KACZOROWSKA (Ciechanów)
Warszawska Jesień trwa… – 211
„Polski Horacy” wskrzeszony – 214
U Posła Prawdy – XVIII Wiosna Literatury w Gołotczyźnie – 221
ALINA ZIELIŃSKA (Ciechanów)
Z wizytą w Oblęgorku – 225
KRONIKA ZWIĄZKU LITERATÓW POLSKICH w Ciechanowie – 228
