Nr 23, „Teodor Leonard Młynarski (1906-1978) – pedagog, poeta, redaktor „5 Rzek”, Związek Literatów na Mazowszu, Ciechanów 2021 – wersja PDF (3,35 mb)
Od redakcji
Proszę Państwa, trwa już drugi rok pandemii, czas niezwykle trudny nie tylko na Mazowszu, w Polsce, ale na całym świecie. Ma to odbicie również w tym numerze naszych Zeszytów. Jeszcze nigdy nie zdarzyło się, aby w jednym roku było aż tyle wspomnień o zmarłych w ostatnim roku – sama napisałam o czterech bliskich mi osobach z dziedziny literatury i kultury, którzy odeszli na drugą stronę światła – bezpośrednio z powodu Covida-19, albo wirus ten przyczynił się do tego w dużym stopniu. Ponadto mniej w tym numerze utworów z zagranicy, ponieważ epidemia koronawirusa ograniczyła kontakty, odizolowała nas od siebie, od świata… Niemal wszystkie imprezy w dziedzinie kultury i literatury odwołano,
albo odbyły się on-line, co osłabiło więzi, zresztą nie tylko literackie.
Cieszę się więc, że w tym trudnym czasie udało nam się wydać ten numer periodyku, dzięki czemu utrzymana jest jego ciągłość. Ukazuje się on bowiem, jako rocznik, nieprzerwanie od 23 lat i jest to prawdopodobnie najdłużej wydawane pismo literackie w Polsce! Docenili to w tym roku i Prezydent Miasta Ciechanów, i Marszałek Województwa Mazowieckiego, którzy mimo dużych potrzeb funduszy na walkę z koronawirusem, dofinansowali jego wydanie. W połączeniu z naszymi społecznymi siłami udało nam się więc te Zeszyty wydać i przekazuję je Państwu z radością i nadzieją, że ich treść okaże się interesująca. Jak zawsze pismo bazuje na kulturze (głównie literaturze) i tradycjach regionu płn. Mazowsza, ale jak zawsze nie stronimy w nim od akcentów ogólnopolskich i międzynarodowych.
Dwudziesty trzeci numer „Ciechanowskich Zeszytów Literackich” nosi tytuł Teodor Leonard Młynarski (1906-1978) – pedagog, poeta, redaktor „5 Rzek”. W tym roku mija bowiem 115 lat od urodzin tego nauczyciela, dziennikarza, poety, dramaturga i działacza społecznego. Młynarski pochodził z Kielecczyzny, ale w 1932 r. został polonistą Państwowego Gimnazjum im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie i spędził nad Łydynią resztę swego życia. Po 1945 r. był organizatorem i dyrektorem trzech szkół średnich, redaktorem naczelnym „Głosu Ciechanowa” (1956-1957), w grudniu 1956 r. powołał do życia kwartalnik „5 Rzek” i był jego redaktorem naczelnym do chwili zamknięcia (1968). Wydał trzy tomiki poezji: Nad Łydynią (1961), Mazowsze (1965), Fraszki parzyste (1966) oraz dwa dramaty (Hanna z Ciechanowa, Guwernantka), publikował swoje utwory w antologiach i w prasie. Założył też teatr amatorski, był aktywnym społecznikiem i animatorem kultury, m.in. współzałożycielem Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej, przyczynił się też do powstania Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. Nagradzany, hołubiony (jego imię nosi jedna z ulic Ciechanowa), niestety, okazało się, że przez osiem lat współpracował też z ciechanowską bezpieką, czego dowodzę na podstawie badań w IPN w swoim tekście Teodor Leonard Młynarski (1906-1978) – życie, twórczość, działalność. W pierwszym rozdziale znajdą też Państwo wiersze i fraszki T.L. Młynarskiego; analizę jego twórczości literackiej pióra rodowitej ciechanowianki Ewy Krysiewicz; a także jego największego dzieła – kwartalnika „5 Rzek” autorstwa Barbary Bielastej z Ciechanowa. W sumie pierwszy rozdział jest bardzo odkrywczy, badawczy, przybliżający po raz pierwszy wiele nieznanych faktów z życia tej ważnej postaci dla kultury Ciechanowa i regionu, odchodzącej dziś w zapomnienie, ale jak się okazało – uwikłanej we współpracę ze służbami.
Poza częścią poświęconą Teodorowi L. Młynarskiemu, zapraszam też Czytelników tego numeru „CZL” do lektury interesujących tekstów w drugim, tak samo ważnym rozdziale: Cyprian Kamil Norwid Patronem 2021 Roku. Ten specjalny w tym roku rozdział przybliża utwory pochodzącego z Mazowsza patrona roku 2021, jego filozofię, związki Norwida z Chopinem, a także jak poezja czwartego wieszcza plasuje się na tle poezji nowoczesnej. Zapraszam więc Państwa do lektury materiałów, tym razem wyłącznie autorów z Warszawy: dr. Bohdana Urbankowskiego, prof. Kazimierza Świegockiego oraz Marioli Kokowskiej, nie licząc samego C.K. Norwida.
Zapraszam też Czytelników na Strony nasze, gdzie jak zwykle, publikujemy dowolną twórczość członków Związku Literatów na Mazowszu. Znajdą Państwo w tym rozdziale nowe utwory ośmioiorga członków ZLM, w tym dwojga zmarłych w ubiegłym 2020 r.: Barbary Krajewskiej i Sławomira Zduna. Pozostali to: Andrzej Chodacki, Teresa Kaczorowska, Igor Kantorowski, Barbara Sitek-Wyrembek, Tadeusz Witkowski (z USA) i Tomasz Wybranowski (Irlandia).
Warto też zajrzeć na Strony gościnne tego rocznika, ażeby poznać dokonania twórcze kilku innych autorów, w tym poezję Dariusza Jacka Bednarczyka z Jeleniej Góry, Krzysztofa Budziakowskiego z Krakowa, Józef Drozdowskiej z Augustowa, polsko-niemieckiego poety Józefa Plessa, Marcina Stachelskiego z Płońska i Huberta Śliwińskiego z Muszyny. Z kolei Marta Berowska przybliża prozą postać i twórczość Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – drugiego patrona roku 2021.
Natomiast Spotkania z Literaturą w Opinogórze, które trzynaście lat temu zaczęło organizować z wybitnymi pisarzami Muzeum Romantyzmu w Opinogórze – a mnie powierzono ich prowadzenie w Dworze Krasińskich – są w tym numerze skromne. Spotkania te odbywają się bowiem ostatnio tylko jeden raz w roku i w 2020 r. udało się zorganizować tylko jedno, ale już dwudzieste drugie z kolei. Było ono jednak bardzo interesujące, bo gościliśmy znanego filozofa, poetę, eseistę, piłsudczyka i działacza niepodległościowego – dr. Bohdana Urbankowskiego z Warszawy. Tekst mego pióra o tym znakomitym autorze wielu książek, o wyjątkowo bogatym dorobku literackim, laureacie wielu nagród i odznaczeń, znajdą Państwo na str…. Drukujemy też w nim kilka jego kilka utworów.
Z kolei w rozdziale Laureaci naszych konkursów literackich prezentujemy – jak co roku – poezję i prozę nagrodzoną w konkursach literackich, które Związek Literatów na Mazowszu współorganizuje z innymi instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi. Znajdą Państwo w tym rozdziale najlepsze utwory z ostatniej edycji IV Mazowieckiego Konkursu Literackiego im. Alfreda Borkowskiego (Przasnysz 2020); oraz dwóch ogólnopolskich konkursów: „O Laur Zygmunta z Opinogóry” (Ciechanów-Opinogóra 2020) i „O Laur Posła Prawdy” (Gołotczyzna 2021). Niestety, z powodu pandemii nie odbył się w maju 2020 r. XVI Międzynarodowy Festiwal M.K. Sarbiewskiego, a w tym roku został przesunięty na 10-12 września 2021 r., tym samym więc nie możemy jeszcze opublikować nagrodzonych wierszy w XVI Ogólnopolskim Konkursie Poezji „O Laur Sarbiewskiego”.
Kolejny rozdział Recenzje, opinie, wspomnienia zawiera wspomnienia o kilku osobach zmarłych w ostatnim roku: Sławomirze Zdunie, Krzysztofie Kowalskim, Tomaszu Gburzyńskim i Stanisławie Kęsiku. Omawia też nowe książki naszych pisarzy z ZLM – dwie Teresy Kaczorowskiej: Było ich 27 (Warszawa 2020) i Listy do Marii Konopnickiej (Ciechanów 2020) oraz dwie Andrzeja Zygmunta Roli-Stężyckiego – Nieznamierowice. Niegdyś miasto (Różanna 2020) i Rubieże Przysuchy (Różanna 2020) oraz jedną Barbary Sitek-Wyrembek – Gdzie światła poezji nie gasną (Przasnysz 2020). Znajdą Państwo też w tym rozdziale również ciekawy esej pióra Tadeusza Witkowskiego Arogancja pospolita.
W ostatnim rozdziale Wydarzenia, Kronika staraliśmy się, jak zwykle, odnotować najważniejsze zdarzenia z działalności Związku Literatów na Mazowszu oraz udział jego członków w szeroko pojętym życiu literackim w regionie, kraju i poza granicami (przez pandemię koronawirusa zdecydowanie skromniejszym). Cenne są relacje z naszych imprez, m.in. z ostatniej edycji wręczenia statuetki „Złote Pióro” Wiktorowi Golubskiemu., jubileuszowej XXV Ciechanowskiej Jesieni Poezji, która wbrew pandemii odbyła się w realu i nikt nie zachorował. Znajdą też Państwo relacje także z wielu innych wydarzeń literackich z oraz z życia i poczynań literatów ZLM odnotowanych krótko w Kronice ZLM. Warto przeczytać też wywiad Teresy Kaczorowskiej z biografem Leopolda Tyrmanda, Mariuszem Urbankiem, pt. Komunizm traktował jak osobistą obrazę, wydrukowany wcześniej w weekendowym wydaniu „Rzeczypospolitej – Plus Minus” z okazji Roku Tyrmanda ogłoszonego w Polsce (2020).
Jak Państwo widzą – mimo niezwykle trudnego czasu światowej epidemii – staraliśmy się w „Ciechanowskich Zeszytach Literackich” przekazać literackie tradycje z regionu, zaprezentować twórczość naszych autorów, odnotować wiele zdarzeń i dokonań literackich nie tylko z romantycznej Ziemi Ciechanowskiej, ale i szerzej z Mazowsza oraz z kraju i zagranicy. W sumie w tegorocznym Zeszycie, liczącym jak zwykle ostatnio ponad 300 stron! – poezję i prozę prezentuje aż ….autorów. Cieszymy się, że „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” mają już swoich wiernych czytelników, że trafiają do najważniejszych bibliotek w Polsce (Biblioteka Narodowa nadała pismu ISBN i ISSN), mają też coraz więcej odbiorców także zagranicą.
Mam nadzieję, że 23. numer naszego pisma, wzbogacony licznymi fotografiami, jak zwykle Państwa zaciekawi. Dziękuję Zespołowi redakcyjnego „CZL” za współpracę przy mozolnym tworzeniu periodyku. Jestem też wdzięczna wszystkim Autorom za utwory. Dziękuję Marszałkowi Województwa Mazowieckiego oraz Prezydentowi Miasta Ciechanów za pomoc finansową w jego wydaniu. Dziękuję drukarzom i wszystkim, którzy nas wspierają przez 23 lata! A Czytelników proszę o dalsze trwanie z nami, bo stworzone w 1999 r. przez nieliczne grono zapaleńców pismo stało się już trwałą wartością polskiej kultury. Cieszymy się, że ukazuje się już od dwudziestu trzech lat, podnosząc rangę kultury całego regionu!
Teresa Kaczorowska
Czerwiec 2021