Poseł Prawdy w 70. rocznicę śmierci
W 70. rocznicę śmierci Aleksandra Świętochowskiego, w podciechanowskiej Gołotczyźnie – gdzie Poseł Prawdy spędził prawie 30 ostatnich lat, zmarł i spoczywa – oddali mu hołd czołowi pozytywiści polscy, pisarze i muzealnicy, a także parlamentarzyści, władze lokalne i miejscowe środowisko.
Rocznicę wkomponowano w program tegorocznej, już XIX Wiosny Literatury w Gołotczyźnie, która trwała dwa dni: 25-26 kwietnia. Zapoczątkowała ją uroczystość patronacka Zespołu Szkół im. A. Świętochowskiego w Gołotczyźnie, z poranną mszą św. dla młodzieży, podpisaniem aktu o współpracy z PWSZ w Ciechanowie, programem artystycznym w wykonaniu uczniów i studentów oraz poczęstunkiem regionalnym. Młodzież wydała też okolicznościową gazetę.
Później, w pobliskim Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie (Oddział Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie), odbyła się pierwsza część sesji naukowej „Aleksander Świętochowski, pozytywizm i losy polskiej inteligencji”, z udziałem czołowych polskich pozytywistów. Z Uniwersytetu Warszawskiego przybyli i wygłosili odczyty: prof. Ewa Paczoska, prof. Ewa Ihnatowicz, dr Urszula Kowalczuk i Dawid Maria Osiński; Instytut Badań Literackich PAN reprezentowała prof. Grażyna Borkowska, zaś Instytut Historii PAN – prof. Marek Adam Pakciński.
Ciekawą prelekcję miał też Jarosław Wałaszyk, kierownik Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie, który przybliżył zbiory archiwalne i muzealne tej placówki (często zupełnie nieznane), a po obiedzie oprowadzał zainteresowanych po Muzeum Pozytywizmu. Mieści się ono w dwóch dworkach, gdzie kiedyś mieszkało „dwoje wielkich Aleksandrów”: Aleksander Świętochowski oraz jego muza za którą przybył na Ziemię Ciechanowską – Aleksandra z Sędzimirów Bąkowska. A że pogoda była wspaniała, wielu gości mogło spacerować i podziwiać otaczający te obiekty muzealny park.
Wieczorem, w kościele pw. św. Wita Modesta Crescenci w pobliskim Sońsku, odbyła się uroczysta msza św. za A. Świętochowskiego, z udziałem okolicznych mieszkańców i pięknym koncertem chóru z parafii św. Józefa w Ciechanowie, prowadzonym przez Dominika Moleskiego. Homilię wygłosił ks. prof. Tomasz Opaliński z Płocka, który podkreślił, że choć Aleksander Świętochowski był bezwyznaniowcem i znanym antyklerykałem, to jednocześnie bezkompromisowym poszukiwaczem prawdy.
– Wierzył w prawdę o człowieku, w siłę rozumu. ale i szanował wiarę. Dlatego pozwolił się sfotografować,a potem namalować Władysławowi Drapieskiemu, stąd mamy Posła Prawdy na fresku w prezbiterium bazyliki w Płocku – mówił Tomasz Opaliński, też literat. Po mszy św. udano się na cmentarz i złożono kwiaty na grobie najbardziej sławnego mieszkańca wsi, którego pochowano w 1938 r. twarzą zwróconą ku szkole, którą zakładał i ukochał.
Następny dzień był w Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie bardziej literacki. O A. Świętochowskim w 70. rocznicę śmierci wypowiadali się pisarze: Bohdan Urbankowski z Warszawy (Myśl przyziemna w trosce o wartości najwyższe), Teresa Kaczorowska z Ciechanowa (Bolesław Biegas, pupil Aleksandra Świętochowskiego), Grzegorz Wiśniewski z Warszawy (Aleksander Świętochowski w Rosji), i Bernard Nowak z Lublina (zaprezentował swoje refleksje o epoce pozytywizmu). Po gorącej dyskusji rozstrzygnięto III Konkurs Literacki „O Laur Posła Prawdy”.
Jurorzy: Zdzisław Brudnicki, Alfred Borkowski i Marek Piotrowski podkreślali wyjątkowość konkursu (ze względu na patrona i rzadkie formy literackie). Na konkurs wpłynęło 25 prac z całego kraju (w ubr. – 19): esejów, opowiadań, reportaży i humoresek. Pierwszą i drugą nagrodę otrzymali: Jerzy i Krystyna Wawruchowie z Legionowa, zaś dwie trzecie – Anna Kokot z Przeźnierowa i Ryszard Tarwacki z Jońca. W protokole wyróżniono też kilka opowiadań: Aliny Mendraly z Rzeszowa, Magdaleny Pokrzyckiej-Walczak z Lublina i Wiesława Przybyły z Łodzi.
Na koniec z koncertem poezji śpiewanej wystąpił w Muzeum Klub Dobrej Piosenki pod kierunkiem Waldemara Koperkiewicza (działający przy Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie). – Była to wyjątkowo cenna, świetnie przygotowana i piękna uroczystość. Ciekawe referaty naukowe pisarze uzupełnili pod względem duchowym. Mam nadzieję, że pokłosiem sesji będzie zawierająca wszystkie odczyty książka – powiedziała prof. Ewa Paczoska.
Warto jeszcze dodać, że głównymi organizatorami tej dużej imprezy byli: Muzeum Pozytywizmu w Gołotczyźnie, Związek Literatów Polskich Oddział Ciechanów oraz Zespół Szkół im. A. Świętochowskiego w Gołotczyźnie. Współorganizatorzy to: Parafia w Sońsku, Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie (samorząd wojewódzki wsparł też finansowo), Uniwersytet Warszawski, Instytut Badań Literackich w Warszawie oraz Urząd Gminy w Sońsku.
Fot. Jarosław Wałaszyk
