Adam Pomorski – Tłumacz Doskonały

Tłumacz literatury pięknej, eseista, historyk idei, krytyk literacki.

Urodził się 16 maja 1956 r. w Warszawie (syn Hanny Pomorskiej, pianistki, polonistki, wychował się w rodzinie bez ojca). Uczęszczał do Liceum im. T. Czackiego w Warszawie, gdzie zdał maturę (1975). Następnie ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim (w Instytucie Socjologii UW), zaś doktoryzował się w Instytucie Literatury Polskiej UW (w 2011 r. uzyskał stopnień doktora nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa na podstawie pracy „Anna Achmatowa – „Drogą wszystkiej ziemi”. Poezja. Proza. Dramat”).

Jako tłumacz debiutował już w wieku 19 lat, w 1975 r., na łamach „Literatury na Świecie” przekładami współczesnej prozy i poezji rosyjskiej. Z miesięcznikiem tym współpracuje zresztą do tej pory; swoje przekłady drukował w tamtym czasie również w „Odrze” (1976-87), czy w „Twórczości” (od 1980). Warto dodać, że w latach 1979-1980 był przewodniczącym Koła Młodych Tłumaczy ZLP (jako członek ZLP; dziś należy do SPP).

W młodości próbował swoich sił w poezji – mając 27 lat opublikował tom wierszy „Sąd kapturowy” (1983), ale w latach następnych własnej twórczości poetyckiej już nie rozwijał. Pracował jako redaktor w Młodzieżowej Agencji Wydawniczej (1983-1984) i w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” (1988-1989); do 2012 r. był zatrudniony w Instytucie Studiów Politycznych PAN.

Jednak przez cały czas parał się przekładami literatury pięknej. W latach 90. zaczął drukować przekłady także z literatury niemieckiej i angielskiej (w 1990 r. ogłosił pierwsze tłumaczenia poezji R.M. Rilkego, a w 1993 r. przekłady T.S. Eliota). Tłumaczenia, artykuły i recenzje publikował w „Dialogu”, „Kresach”, „Kwartalniku Artystycznym”, „Rzeczpospolitej”, „Więzi”, „Zeszytach Literackich”, „Znaku”.

Obecnie publikuje przekłady z j. rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, białoruskiego, ukraińskiego oraz litewskiego. Lista jego dokonań na tym polu liczy kilkadziesiąt tytułów; wystarczy tylko wspomnieć jego tłumaczenia poezji, m.in. Maksimiliana WOŁOSZYNA, Wielimira CHLEBNIKOWA, Siergieja JESIENINA, Jewgienija ZAMIATINA, Iwana BUNINA, Nikołaja GUMILOWA, Rainera Marii RILKE, Johanna Wolfganga GOETHEGO (Faust, 1999) , Natalii GORBANIEWSKIEJ, Osipa MANDELSZTAMA, Aleksandra PUSZKINA i innych.

Ponadto przełożył z angielskiego m.in. liryki W. Blake’a, Wordswortha, Coleridge’a, Shelleya, Keatsa, Yeatsa, Gravesa, Audena; z litewskiego: liryki Binkisa, Bložė, Gedy, Antanasa A. Jonynasa, Kajokasa, Marčėnasa, Martinaitisa, Nyka-Niliūnasa, Parulskisa, Vaičiūnaitė, Venclovy; z niemieckiego: liryki Goethego, Schillera, Hölderlina, Novalisa (Hymny do Nocy), von Hoffmansthala, Carossy, Klemma, Lehmanna, Loerkego, Jakoba van Hoddisa, Lichtensteina, Benna, Kaschnitz; z rosyjskiego: liryki Łomonosowa, Dierżawina, Küchelbeckera, Puszkina, Boratyńskiego, Tiutczewa, Lermontowa, Feta, Słuczewskiego, Władimira Sołowjowa, Błoka, Biełego, Klujewa, Chodasiewicza, Zienkiewicza, Narbuta, Pasternaka, Majakowskiego, Waginowa, Zabołockiego, Charmsa, Wwiedienskiego, Tarkowskiego, Ajgiego, Brodskiego, współczesnych poetów rosyjskich oraz studia filologiczne i antropologiczne Michaiła Bachtina, Borisa Dubina, Borisa Eichenbauma, Olgi Freudenberg, Dmitrija Lichaczowa, Olgi Siedakowej, Wiktora Szkłowskiego, Jurija Tynianowa, Wiktora Winogradowa. W środowisku literackim uchodzi za tłumacza znakomitego, wręcz wybitnego.

Adam Pomorski ma również duży dorobek eseistyczny. Jest autorem kilku książek: „Duchowy proletariusz. Przyczynek do dziejów rosyjskiego kosmizmu i lamarkizmu społecznego XIX-XX w. (na marginesie antyutopii Andrieja Płatonowa), 1995; „Imperialna baba. Dwa studia stereotypu zbiorowego”, 2003; „Sceptyk w piekle.

Z dziejów ideowych literatury rosyjskiej”, 2004, a także szkiców o T. S. Eliocie, W. B. Yeatsie, Goethem, Novalisie, Rilkem, Traklu, o literaturze rosyjskiej, dziejach literackich stosunków polsko–rosyjskich w XX wieku, o pisarzach polskich (Staff, Iwaszkiewicz, poeci współcześni). Ma w też w swojej bibliografii parę tytułów jako współautor, czy redaktor, jak „Polski PEN Club 1925-2005. Księga pamiątkowa” (2005), czy „Władysław Bartoszewski. Mój PEN Club” (2013).

Już w 1989 r., czyli w wieku 33 lat, Adam Pomorski został członkiem Polskiego PEN Clubu, dziesięć lat później – wiceprezesem (1999), a rok potem prezesem Polskiego PEN Clubu (od 2010 r. pełni do dziś tę funkcję). Wcześniej, w 1994 r., otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu za całokształt dorobku w zakresie przekładów poezji.

Jest też laureatem wielu innych nagród, m.in.: trzykrotnie nagrody miesięcznika „Literatura na Świecie” (1983, 1985 oraz 2008 za całokształt dorobku translatorskiego), dwukrotnie nagrody Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich (1994 – za całokształt dorobku oraz 1999 – za przekład Fausta Goethego), Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP za rok 2006, Nagrody Literackiej im. Władysława St. Reymonta w roku 2008, Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” w roku 2015.

Adam Pomorski bywa często jurorem w konkursach literackich: wchodził w skład jury Nagrody Mediów Publicznych COGITO, Nagrody NIKE, białorusko-polskiej Nagrody im. Giedroycia, od 2010 r. przewodniczy jury Warszawskiej Premiery Literackiej. W latach 2013–2015 przewodniczył jury Nagrody im. Wisławy Szymborskiej, w 2014 r. wszedł w skład kapituły Nagrody Prezydenta Gdańska za Twórczość Translatorską im. T. Boya-Żeleńskiego.

Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1997), Odznaką Honorową „Bene Merito” (2012), nadawaną przez Ministra Spraw Zagranicznych oraz Krzyżem Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi RFN (2000). Ma unormowane życie prywatne – w 1987 r. ożenił się z Barbarą Młynarz, socjologiem i tłumaczką, mają córkę Weronikę (ur. 1987). Mieszkają w Warszawie.

(Jubileuszowe XX Spotkanie z Literaturą w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, z prezesem Polskiego PEN Clubu dr. Adamem Pomorskim, prowadziła 11 października 2018 r. dr Teresa Kaczorowska, zapowiadając gościa tym tekstem)